Hôm 5/10 vừa rồi là kỉ niệm 100 năm ngày sanh của Nhạc sĩ Phạm Duy, một ‘đại thụ’ âm nhạc có 1 không 2 của Việt Nam. Vắt hệ tôi (và kiên cố vài rứa hệ trước cùng sau nữa) béo lên với nghìn lời ca của ông. Cá thể tôi có nhiều kỉ niệm với nhạc Phạm Duy, nên nhân ngày này xin chia sẻ chuyện xưa …
Lần đầu tiên tôi được nghe biết nhạc Phạm Duy là vào một đêm picnic (cắm trại) ở sát Hà Tiên. Hôm đó, thầy cô lớp học tổ chức hai ngày đi cắm trại, và gặm trại thì dịp nào cũng có chương trình văn nghệ. Thời điểm đó tôi đang học bầy và biết chơi vài bài đối kháng giản, đa số là nhạc bolero với slow. Cơ mà hôm đó chương trình nhạc hầu hết là Phạm Duy cùng Lam Phương. Tôi còn ghi nhớ được ‘cấp’ một quyển nhạc bìa color xám mà trong những số ấy là những bài xích dân ca giỏi mang âm hưởng dân ca như Gánh lúa, Cây trúc xinh, giờ hò miền Nam, Lời fan ra đi, Nhớ bạn thương binh, v.v.
Bạn đang xem: Có lẽ là kỉ niệm
Chúng tôi say sưa lũ hát phần đa ca khúc mà trong tương lai tôi bắt đầu biết là nhạc điệu ngũ cung. Hèn gì gần như ca khúc đó dường như gần với người việt nam chúng ta. Thời Đệ Tứ thì cũng đã nảy nở tình yêu học tập trò, nên bọn chúng tôi dùng mọi lời nhạc kia (kiểu như ‘cây trúc xinh, tang tình là cây trúc mọc / Chị nhị xinh, tang tình là chị hai đứng’) gửi khéo mang đến ‘đối tượng’ mình nhắm tới. Tuy nhiên với tôi, chắc hẳn rằng bài ‘Nhớ người thương binh’ gây xúc cảm nhiều nhứt, chắc hẳn rằng vì lí do bài xích ca thể hiện giống với trường thích hợp của bố tôi. Nói theo ngôn ngữ dịch tễ học, tôi đã bị ‘phơi nhiễm’ nhạc Phạm Duy từ đó. Đã hơn 50 năm, hồ hết lời ca và giai điệu đó vẫn còn đó theo tôi tới nay và cứng cáp đến tận cuối đời.
Thời VNCH, không có những ‘ban tuyên giáo’ dạy buộc phải yêu nước là yêu một nhà nghĩa làm sao đó. Trọn vẹn không có. Ấy vậy mà chúng tôi, các thanh thiếu niên new vào đời, ý thức rất rõ về tình thần yêu thương nước với lúc nào thì cũng xưng tụng quê nhà xinh đẹp. Tôi nghiệm ra rằng mình bị ‘tuyên truyền’ từ bỏ những bài học trong môn ‘Công dân giáo dục‘ và sách giáo khoa tưng tự. Nhưng chúng tôi còn được gieo tình cảm dân tộc bản địa và quê hương qua nhạc của Phạm Duy nữa. Chỉ bởi một nhạc điệu du dương vào Tình ca và Tình hoài hương, ông thôi miên fan nghe vào thế giới mang tên Việt Nam. Ông thậm chí còn dặn dò họ rằng ‘Việt Nam nhị câu nói sau cuối khi lìa đời.’
Những năm sau đó, thân lúc chiến tranh ác liệt, tôi lại nghe nhạc ông, tuy thế lúc đó thì các ca khúc của ông trở phải ray rứt với đau đớn. Danh tiếng nhứt chắc hẳn rằng là bài ‘Kỷ vật mang đến em’, phổ từ bỏ thơ tất cả tựa đề là ‘Để vấn đáp một câu hỏi‘ của một người lính, viết về nỗi lòng của rất nhiều người lính và cả với số phận của thanh niên Việt Nam có thể đoán trước trong thời chiến tranh khốc liệt. Dù chưa phải là lính, nhưng nghe bài bác đó tôi cũng cảm thấy xúc rượu cồn với phần lớn câu rất thật như ‘Anh trở về cỗ ván gỗ cài hoa / Anh trở về bởi chiếc băng ca / trên trực thăng sơn màu tang trắng.‘ Nghe nói ông suýt đi tù do ca khúc đó. Dẫu vậy trớ trêu thay, đó lại là giữa những ca khúc tuyệt nhứt trong cuộc chiến.
Phạm Duy tất cả một biến đổi trong thời chiến nhưng mà rất ít người biết đến: Kể chuyện đi xa. Đó là một ca khúc kha khá dài, được viết lúc ông đi thăm ở thủ đô new york (có lẽ vào thời điểm năm 1970) đề cập lại đầy đủ trải nghiệm của ông ở tp mà tín đồ ta tất cả ‘Kiếp sống thanh thản / bạn người mưu sinh‘ và quan sát lại quê hương mình ‘còn nhiều điêu linh / ai đã cố tình đẩy cuộc đua ganh / Đem cháu con mình làm cho vật hi sinh / Đất nước nhì miền eo hẹp oan khiên.’ Ai là người đã tạo ra thảm nạn? Ông nhận thấy rằng đó là hầu hết ‘bọn yêu thương tinh‘, là số đông kẻ ‘buôn súng buôn tiền, có tác dụng giầu lên ở trên / thể xác dân hiền.’ Ca khúc được viết theo điệu slow và do chính ông trình bày cùng dàn đồng ca trẻ nhỏ <1>. Nói theo cách khác đây là 1 trong ca khúc đơn nhất nói lên cách nhìn và ánh nhìn của ông về cuộc chiến.
Xem thêm: Hoàng Thùy Linh Lộ Clip 16P Cùng Bạn Trai Ở Khách Sạn Cực Sung
Ông là nhạc sĩ của ngàn lời ca. Có thể ví von ông như là người thơ kí thời cuộc. Ông dùng âm thanh để ghi lại những biến động lịch sử, đông đảo niềm hân hoan cạnh bên những nỗi buồn, hầu như tình tự dân tộc bản địa cùng đầy đủ trăn trở của thanh niên và trí thức trong thời chiến. Mỗi giai đoạn lịch sử hào hùng đều được ông ghi lại bằng rất nhiều ca khúc cạnh tranh quên. Gần như bất cứ ai, ở bất kể thời điểm nào cũng hoàn toàn có thể tìm sự đồng cảm giữa những lời ca câu hát của Phạm Duy. Ví dụ như thời ‘cải tạo’ ông bao gồm tổ khúc Ngục ca phổ tự thơ của thi sĩ Nguyễn Chí Thiện. Trong các số đó có bài xích gây tuyệt hảo sâu sắc so với tôi là đều câu do chính ông trình bày:
Từ vượn lên trên người mất mấy triệu năm
Thế nhưng ai ơi, nắm mà ai ơi,
Ở nước nam tôi
Chính sách khôn cùng quần, cơ chế siêu quần
Từ tín đồ xuống vượn mất có 3 năm
Từ tín đồ xuống vượn mất gồm 3 hôm
Ông có lẽ là nhạc sĩ đa dạng và phong phú nhứt về đề tài chế tác mà rất khó có nhạc sĩ làm sao sánh kịp. Ông viết hàng vạn ca khúc thuộc các ‘tổ khúc’ như Dân ca, Rong ca, nhỏ xíu ca, Xuân ca, mùi hương ca, trung tâm ca, Thiền ca, Đạo ca, Tục ca, Hoàng chũm ca, Tị nạn ca, ngục tù ca, v.v. Nhưng số đông nhạc tình của ông vẫn chính là những bài hay nhứt cùng được thanh niên ái mộ nhứt. Tủ nhạc của tôi vẫn còn đấy những ca khúc ông sáng tác vào những năm 1970s qua phổ thơ của Phạm Thiên Thư, Nguyễn vớ Nhiên, và Cung Trầm Tưởng. Trịnh Công Sơn là một người xuất xắc chữ, mà còn yêu cầu thốt lên rằng ‘Không ai phổ thơ hay bởi Phạm Duy. Bài xích thơ như thế nào qua tay ông là nổi tiếng. Một nhà thuật ảo về phổ thơ.‘ Có người, như thi sĩ trần Dạ Từ, thì xem ông là ‘một trong đa số nhà thơ to tướng nhất của nền văn học tập nghệ thuật vn thời hiện đại.’ thoạt tiên nghe qua thì gồm vẻ là 1 trong những nhận xét cường điệu, nhưng lại nghe qua hầu như sáng tác vì ông viết lời bọn họ dễ dàng thấy ông tất cả cách bố trí chữ như một bài bác thơ.
Không biết các bạn thì sao, chớ riêng tôi thì xem hồ hết tình khúc của ông là 1 trong kho tàng ngôn ngữ quí báu, vì trong những số đó có phần lớn chữ Việt cực kỳ đẹp. Nếu yêu cầu lấy một ca khúc ra để minh hoạ cho dòng ý trên, tôi đã chọn bài bác Tìm nhau (sáng tác năm 1956). Đó là 1 bài tình ca bao hàm chữ đan xén vào nhau theo cách đồng âm và hiệp vận:
Tìm sâu trong muôn thuởTìm sau sườn lưng bốn mùaTìm nhau như thiên cổ kiếm tìm ngàn thu
…
Tìm trong câu thơ cổTìm qua tranh Tố nữ
Tôi mê bài xích này từ rất lâu lắm, chưa hẳn mê vì câu chuyện trong ca khúc, cơ mà mê bởi vì lời ca vượt đẹp. (Ấy rứa mà chẳng đọc sao tất cả một nhạc sĩ kế bên Bắc xem bài đó là … ‘dâm ô’!)
Cuộc đời và sự nghiệp của Phạm Duy cũng ‘đa dạng’ như nhạc của ông. Ông từng theo binh lửa chống Pháp, nhưng mà chỉ bởi một bài bác ca bị cấm mà ông bỏ vây cánh và chọn tự do. Chắt lọc đó cùng mọi sáng tác sau này ở miền Nam, ông thường xuyên bị những người theo cực đoan công ty nghĩa có các chiếc nhìn thiếu thiện cảm, thậm chí còn gắn phần đa nhãn hiệu mang tính chất ám sát cá nhân (vốn rất tiêu biểu trong thiết chế Mao-ít). Nhưng dù không ưa ông, những người dân hung hãn nhứt trong những đấu tố cũng đề xuất công nhấn ông là một nhân tài, thậm chí là thiên tài. Tuấn kiệt thật sự. Tín đồ bảo thủ với giáo điều như Tố Hữu, lúc được hỏi về sự nghiệp của Phạm Duy, từng nói: ‘Bỏ khúc giữa, mang khúc đầu với khúc đuôi‘. Cực nhọc hiểu ông ấy nói gì, nhưng người ta gọi rằng cơ chế mới nên làm dùng phần lớn ca khúc sáng tác trước 1954 và bỏ những ca khúc sau 1954 sống trong Nam. Có lẽ rằng vì nhấn xét này mà rất nhiều ca khúc của ông vẫn còn bị cấm cho tới nay. Chỉ gồm chừng rộng 100 ca khúc (chiếm 10% tổng số sáng tác) được phép lưu lại hành chánh thức. Nhưng mặc dầu bị cấm đoán, nhạc của Phạm Duy vẫn trường thọ trong công chúng. Fan ta vẫn hát nhạc của ông. Nói như Trịnh Công đánh là ‘Phạm Duy bàng bạc đãi trong tất cả đời sống âm nhạc.’
Nhớ gồm lần (1999) tôi ké thăm ông ngơi nghỉ Quận Cam (ông hay gọi là ‘Thị trấn thân đàng’ bởi vì khu ông ở mang tên là Midway City), ông say sưa nói đến công trình phổ Truyện Kiều thành nhạc. Ông nhận xét rằng sau chiến tranh, chỉ gồm hai thứ rất có thể hàn gắn vết thương tinh thần, với đó là âm nhạc và tôn giáo. Ông trích câu nói của thi sĩ Lamartine cơ mà tôi ghi nhớ mãi rằng âm thanh là văn vẻ của trái tim, và bởi đó, ông đang dùng music để đóng góp phần làm cho người Việt ngay sát với nhau hơn.
Hôm đó, ông còn bảo rằng ông vẫn về việt nam và bị tiêu diệt ở mặt đó. Tưởng ông chỉ nói cho có nói, nào ngờ ông về thiệt và chết ở bên nhà. Lần sau cuối tôi gặp ông là … trên giường bệnh. Thời gian đó tôi đã đi công tác ở sài Gòn, với nghe anh Giám đốc bệnh viện 115 (cũng là một trong những ‘fan’ mến mộ ông) bật mý rằng nhạc sĩ Phạm Duy mới nhập viện. Tôi cùng anh ấy bèn hứa hẹn giờ nhằm ghé thăm ông. Ngồi mặt giường bệnh, cửa hàng chúng tôi nói chuyện về nhạc nhiều hơn thế là dịch tình. Ông vẫn say sưa tuy vậy với giọng hơi yếu nói về những dự án âm nhạc tương lai. Dẫu vậy chỉ vài tuần sau thì ông mệnh chung ở tuổi 93, đúng với trung ương nguyện của ông là hy vọng chết ở quê hương của mình.
Dù bạn ta hy vọng hay không, thì tên với nhạc của ông đã nối sát với việt nam và sài Gòn. Ông đang để lại đến văn hoá việt nam một gia sản đồ sộ, một tài sản chữ nghĩa với âm điệu sẽ tiến hành phân tích với chiêm nghiệm về sau khi vậy hệ hận thù cùng phân hoá không còn nữa. Với sử dụng Gòn, ông vẫn là 1 trong những tượng đài trong tâm địa hàng triệu người. Không hẳn ngẫu nhiên mà lại Nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn, trong ca khúc bất hủ ‘Sài Gòn niềm nhớ ko tên‘, viết rằng:
Sài Gòn ơi! Thôi hết rồi rất nhiều ngày hát nhớ nhau
Nhớ Phạm Duy với tình ca sầu
Mắt lệ rơi khóc thuở ban đầu
Còn gì đâu …
Với cá nhân tôi, Phạm Duy là một thần tượng vẫn không lúc nào phôi pha, bởi ông đang gieo vào tôi tình yêu quê hương, sự trân quí fan Việt, với giúp tôi cảm nhận được cái đẹp của giờ đồng hồ Việt — một cách vĩnh viễn. Tôi tin rằng các bạn cũng sẽ cảm nhận như vậy lúc nghe tới qua phần lớn ca khúc của Phạm Duy.
